Flüt, hem popüler hem arkaplanda kalmış bir enstrüman: ne keman, piyano veya vokal kadar yer kapar ne de orkestradaki rolü azımsanabilir. Flüt büyük orkestraların örneğin senfoniler ve operaların vazgeçilmezidir fakat solo olarak dinliyor ve biliyor muyuz ki? Solo flüt repertuvarları çok dar maalesef bunun barok sonrası bestecilerin saray ve oda müziğini daha büyük orkestralara doğru evrimmesi ve piyanonun popülerleşmesinin çok etkileri var. Fakat sonradan soloistlere değer atfedilmemiş de değildir, özellikle üflemeliler Debussy ve sonraki etkilediği jenarasyonlarca kullanılması sıklaşmıştır. Debussy'nin ünlü "Bir Faun'un Öğle Vaktine Prelüd" eserinde solo flüt pasajı girişi ikoniktir. Sonrasında Stravinsky'nin üflemeli ve perküsyon odaklı eserlerine, Ravel'in Daphnis et Chloe gibi eserlerinde etkin rol oynarlar.
Bu zamanlarda ihtiyaç duyulan flütçüden beklenti de haliyle artmıştır. Çok da olmasa da flüt icracıların tıpkı ünlü usta piyanistler, Alfred Cortot, Josef Hofmann gibi eskiyle günümüzle fark ettirdiğini düşünüyorum. Ne kadarımız eski ünlü flüt soloistleri biliyor? Ne kadarımız onların kayıtlarını biliyor? Bizce onları da piyanistler ve kemancılar kadar bahsetmek bilmek gerek.
Eski Fransız Flüt Okulunun asli isminden bahsetmek istiyorum:
Philippe Gaubert, Fransız 1878 doğumlu flütçü, hem besteci hem orkestra şefiydi. Küçüklüğünde babası (kendisi yerel orkestralarda amatör klarnetçiydi) onun Paris'e giderek profesyonel müzisyen olmasını istedi fakat babası erken ölünce, Gaubert geçimini tiyatrolarda keman çalarak geçirdi. Ek olarak yan flüt çalabiliyordu, o zamanlardaki ünlü flütçü Paul Taffanel'in babası Gaubert'ten etkilenerek onu himayesine alarak onu oğluna tanıttı. Taffanel onu Paris Konservatuarına kendi sınıfına kaydettirdi. Taffanel orkestrada onu hem birinci solo flüt olarak atarken aynı zamanda konservatuarda füg ve kontrpuan dalında birincilik ödülü, 1905 te de ünlü "Grand prix de Rome" ödülünü aldı. Bu sıralarda Société des concerts du Conservatoire orkestrasının da ikinci şeflik pozisyonunu almayı başardı.
Başka Opera binaları ve Konser şefliğinde sayısız besteleri yönetti, Paul Dukas, Maurice Ravel, Richard Strauss, Florent Schmitt, Darius Milhaud, Claude Debussy, Giocomo Puccini gibi.
Şimdi asıl konuya dönersek, Gaubert'in asıl ustalığı şeflikten ziyade Flüttü ki kendisi Paris Konservatuarına sonradan Flüt profesörü olarak atandı, Albert Roussel Joueurs de Flûte (Flüt çalanlar) eserinde 4. Bölümü ona ithaf etmiştir
Ne şanslıyız ki Gaubert kendi çalışını kaydetmiştir. Kayıtlarından anlıyoruz ki, flüt neredeyse hem su gibi hem de insanın sesini yansıtmakta. Epey öznel bir anlatım görülebilir lakin Gaubert'in çalışı günümüzdeki flütisyenlerin donuk veya metalik diyebileceğimiz bir ses yerine bir çobanın kayalık etrafında tüttürdüğü kavalı kadar doğallığı yansıtır, neredeyse bir faun'un çalışı! Ki kendisinin çaldığı flüt günümüzdeki metal yapım yerine tahta yapılma olduğu için flütün tınısı, havanın çıkardığı ses olarak daha doğal bir tını çıkarıyor.
İşte size birkaç kayıt:
(Bach badineire)
https://youtu.be/rlGYynKc8Ss?si=AXyYWiH6q-tTsI8H
(Madrigal, kendi eseri)
https://youtu.be/CW8JhL6q84Y?si=a2_eBtKMkyh5WXDN
(Doppler Fantasie)
https://youtu.be/qfBmM0YFYAQ?si=15zjtF6jy4dS8nwl
(Saint saens çalıyor)
Entry için teşekkürler, oldukça bilgilendirici. Piyanizm topluluğunun, altın çağ piyanistleriyle haşır neşir olanlar da dahil olmak üzere, oluşturduğu tekelden kaynaklı diğer enstrümanların kayıtlarının erişilebilirliğinin kısıtlandığını söylemek mümkün. Bu gem niteliğindeki kayıtları paylaştığınız için teşekkürler.
Translator
Tarihi Fransız flüt okuluna gerçekten bayılıyorum; Philippe Gaubert, Adolphe Hennebains, Marcel Moyse, Georges Barrere, Gaston Crunelle gibi harika isimler mevcut. Gaubert benim de muhtemelen favorim.
Senin de belirttiğin gibi eski çalgılar genel olarak metal ya da plastik değil yüksek kaliteli odun ve bazı bölgelerde hayvansal materyal içerebildiği için sesleri de daha sıcak ve doğal duyuluyor kesinlikle.